Polskie biblioteki już powoli wracają do „normalności” i otwierają biblioteki dla swoich użytkowników. A jak sobie radzi biblioteka w czasie epidemii u naszych wschodnich sąsiadów?
Zapytaliśmy się o to Dyrektorki Naukowej Biblioteki Narodowej w Odessie – Iryny Biriukovej. Specjalnie dla nas opowiedziała o głównych pytaniach i problemach, omówionych 19 maja 2020 r. na konferencji online pt. “Biblioteki w warunkach pandemii COVID-19”. Konferencje zorganizowało Stowarzyszenie Ukraińskich Bibliotek oraz Ukraiński Instytut Książki.
Konferencja bibliotekarzy online
Konferencja wykazała zawodową spójność i otwartość ukraińskich bibliotekarzy na zmiany. Podczas niej eksperci z całej Ukrainy dzielili się doświadczeniami z bibliotek różnych typów. Bibliotekarze dyskutowali o tym, jak zmienić formułę pracy, biorąc pod uwagę wyzwania, stojące przed całą działalnością biblioteczną podczas kwarantanny.
Stowarzyszenie bibliotekarzy nie tylko na Ukrainie, ale też na całym świecie zmuszone było do szczegółowego omówienia problemów, które pojawiły się podczas pandemii COVID-19. Zagrożenia dla bibliotek wyraźnie pokazały, że zapewnienie bezpieczeństwa dla personelu, odwiedzających i funduszy jest kwestią bardzo pilną. Tak samo jak organizacja pracy zdalnej.
Epidemia jako krok milowy do innego funkcjonowania bibliotek
Profesjonaliści szczegółowo omawiali warunki wyjścia z kwarantanny oraz pytania o bezpieczeństwo bibliotekarzy i czytelników. Speakerzy podkreślali, że pandemia COVID-19 stworzyła nieoczekiwane wyzwania dla publicznej przestrzeni bibliotek. Szybko się dostosowały i zrobiły tak zwany krok milowy do nowych zasad praktyk socjalnych. Mnóstwo bibliotek na Ukrainie podczas kwarantanny szybko adoptowało się do modelu obsługi z użytkownikiem w samym centrum. To właśnie dla niego wirtualna biblioteka jest otwarta 24/7. W trybie online biblioteka daje możliwość korzystać z prawa obywateli do zdobywania wiedzy i edukacji. A także pozwala korzystać z ogólnodostępnych zasobów informacyjnych i zasobów kulturalnych.
Podczas konferencji online bibliotekarze omówili możliwości pracy zdalnej bibliotek. Wyzwania, które bibliotece dała pandemia, jasno udowadniają, że rozwój zasobów cyfrowych i wirtualnych usług bibliotecznych Ukrainy powinien być priorytetowym kierunkiem polityki kraju.
Biblioteka w czasie epidemii – 24/7
Współczesne ukraińskie biblioteki wprowadzają i rozwijają usługi wirtualne, a zwłaszcza:
- w elektronicznych katalogach udostępniają mnóstwo informacji na temat struktury i składu funduszy bibliotecznych;
- usprawniają funkcjonowanie stron www oraz e-bibliotek 24/7, cyfrowych zbiorów, szczególnie dygitalizowanych dokumentów z funduszy bibliotek. A to wzmacnia zasady integracji Ukrainy z europejską i światową przestrzenią informacyjną, w tym godnie reprezentuje dziedzictwo historyczne i kulturowe Ukrainy;
- biblioteki naukowe oraz uczelniane zapewniają wsparcie online dla naukowców, badaczy, nauczycieli, poprzez otwarty dostęp do międzynarodowych baz publikacji naukowych, filmów akademickich, e-książek na temat psychologii, ekologii, zdrowia, historii, sztuki itp.;
- popularyzują zasoby elektroniczne bibliotek, archiwów, muzeów Ukrainy i świata, aby pomóc naukowcom i edukatorom;
- zapewniają pomoc konsultacyjną w wyszukiwaniu i wyborze źródeł informacji za pośrednictwem wirtualnej usługi informacyjnej;
- przyjmują i realizują zamówienia na elektroniczne dostarczanie dokumentów, przyjmują i realizują zamówienia na indeksowanie dokumentów zgodnie z systemami UKD (uniwersalna klasyfikacja dziesiętna);
- organizują i realizują dużą ilość projektów internetowych, mających na celu zaspokojenie naukowo-badawczych, edukacyjnych, kulturalnych i innych potrzeb obywateli;
- wspierają nabywanie umiejętności edukacji dygitalizowanej i korzystania z danych cyfrowych i wiarygodnych źródeł internetowych, przeciwdziałają infodemii;
- dbają o zdrowie użytkowników, szybko informując o sytuacji epidemiologicznej oraz o tym, jak dbać o zdrowie;
- podczas kwarantanny zapewniają wsparcie psychologiczne użytkownikom: wysyłają inspirujące wiadomości, polecające wiersze, książki, usługi edukacyjne i rozwojowe dla tych, którzy pozostają w domu;
- udostępniają online nowe pomysły i praktyki zapoczątkowane w instytucjach bibliotecznych podczas kwarantanny oraz informacje o najlepszych praktykach międzynarodowych;
- aktywnie komunikują się z użytkownikami i współpracownikami w sieciach społecznościowych.
Właśnie podczas kwarantanny społeczeństwo zobaczyło, jak aktywnie biblioteki wdrażają i rozwijają usługi wirtualne. Starają się przy tym dostarczać wszelkie informacje i badania, żeby zaspokoić edukacyjne i kulturalne potrzeby swoich użytkowników. A technologie informacyjne i telekomunikacyjne sprzyjają realizacji tego tak szybko i skutecznie, jak to możliwe.
Sukcesy bibliotek podczas pandemii:
Oczywistą gwarancją sukcesu, który osiągnęły ukraińskie biblioteki podczas pandemii, jest:
- dodatkowa inwestycja w modernizację infrastruktury teleinformatycznej sieci bibliotecznej,
- zapewnienie ciągłego kształcenia zawodowego pracowników biblioteki,
- aktualizacja formowania funduszy bibliotecznych, w tym pozyskiwanie zasobów elektronicznych i zdalny dostęp do nich.
Jednocześnie nie można powiedzieć, że jedynie rozwój zasobów elektronicznych i wirtualnych usług bibliotecznych będzie w stanie zaspokoić publiczne zapotrzebowanie na usługi biblioteczne. Ponieważ zarówno usługi fizyczne, jak i internetowe, zbiory tradycyjne i cyfrowe oraz przestrzeń biblioteczna – wszystko razem służy rozwojowi humanitarnemu społeczeństwa. Ujawnia to potencjał każdej osoby i społeczeństwa jako całości. A także tworzy godne warunki do realizacji całego intelektualnego, kulturowego, twórczego potencjału człowieka i narodu.
Polecamy także artykuł na temat tego, jak postępować ze zwróconymi po kwarantannie książkami.
Autorem artykułu jest Iryna Biriukova.
Przetłumaczyła z ukraińskiego na polski oraz przygotowała materiał Bożena Korol.
