Celem programu dotacyjnego Kultura-Interwencje jest wzmacnianie tożsamości oraz uczestnictwa w kulturze na poziomie regionalnym, lokalnym i krajowym poprzez finansowe wsparcie projektów zwiększających obecność kultury w życiu społecznym.
Względem lat ubiegłych regulamin edycji 2022 został rozszerzony o możliwość realizacji nowego rodzaju zadania. Tym razem zaplanować można organizację przedsięwzięć edukacyjno-animacyjnych, które będą oparte na współpracy instytucji kultury oraz placówek oświatowych. Biblioteka publiczna lub lokalne centrum kultury może zatem zaplanować realizację działań wspólnie ze szkołą lub przedszkolem. Celem tych działań powinna być wymiana doświadczeń, budowanie lokalnych partnerstw oraz podnoszenie kompetencji kadr kultury i nauczycieli w zakresie edukacji kulturowej. W tym miejscu warto zadać sobie pytanie, jak powinniśmy rozumieć edukację kulturową?
Czym właściwie jest kultura?
Etymologicznie kultura wywodzi się z łaciny. „Colere” oznacza uprawę, dbanie o coś, pielęgnowanie. W potocznym rozumieniu kultura jest terminem nacechowanym pozytywnie. Mówimy o „byciu kulturalnym”, czyli obytym. W tym sensie kultura rozumiana jest jako znajomość dobrych manier oraz sfera artystycznej działalności człowieka, która obejmuje m.in. literaturę, poezję, malarstwo itp. Jednakże z punktu widzenia dziedzin takich jak antropologia kulturowa, etnografia czy socjologia kultura jest pojęciem neutralnym. A także o wiele bardziej pojemnym.
Jedną z pierwszych naukowych definicji kultury zaproponował w 1871 r. angielski antropolog Edward Tylor. Określił on kulturę jako „wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje i inne zdolności i przyzwyczajenia, zdobyte przez człowieka jako członka społeczeństwa”. Przedstawiciele nauk humanistycznych na przestrzeni lat definiowali kulturę na bardzo wiele sposobów. Już w połowie lat 50. amerykańscy badacze opisali w pracy Culture. A Critical Review of Concepts and Definitions ponad 150 różnych definicji kultury! Niewątpliwie możemy mówić o kulturze materialnej i niematerialnej (duchowej). Kultura obejmuje bowiem również sferę języka, znaczeń, a także wzorce, normy zachowań i system wartości. Wiedza ta jest międzypokoleniowo przekazywana w procesie nazwanym przez antropologów enkulturacją. To naturalny proces, podczas którego nabywamy kompetencje kulturowe, które pozwalają nam funkcjonować w społeczeństwie i uczestniczyć w jego kulturze.
Edukacja kulturowa, jej cele i znaczenie
Wiemy nieco więcej na temat szerokiego rozumienia kultury w naukach humanistycznych. Zastanówmy się zatem nad tym, co obejmuje pojęcie edukacji kulturowej? W najbardziej podstawowym sensie jej celem nauczenie odbiorców uczestniczenia w kulturze, rozumianej jako artystycznej i kulturalnej działalności społeczeństwa. Edukacja kulturowa jest nastawiona na przygotowanie do bardziej aktywnego, świadomego, a nawet krytycznego uczestnictwa w kulturze. Jednocześnie wspiera procesy poszukiwania własnej kulturowej tożsamości. Ułatwiania również komunikację, współpracę i współistnienie z członkami społeczności lokalnej, z innymi społecznościami i przedstawicielami innych kultur. Jest to szczególnie istotne, ponieważ w ramach oceny społecznej wniosku do programu Kultura-Interwencje pod uwagę brane będzie, na ile projekt stwarza warunki dla rozwoju aktywności twórczej odbiorców oraz czy będzie w jakiś sposób kształtował postawy charakteryzujące się otwartością w życiu społecznym.
W najszerszym rozumieniu edukacja kulturowa powinna przyczyniać się do kształtowania kompetencji społecznych, które pozwolą lepiej odnajdywać się we współczesnej, dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.
Działania z zakresu edukacji kulturowej – przykłady
Podsumowując, w edukacji kulturowej niezwykle ważny jest aspekt społeczny. Planując różnego rodzaju działania animacyjne (zajęcia, warsztaty) w duchu edukacji kulturowej trzeba pamiętać, aby odnosiły się do kwestii społecznie istotnych. Wśród przykładów tego typu działań mogłyby się znaleźć:
- warsztaty tworzenia gier mobilnych, które dotyczą ważnych wydarzeń lub postaci
- warsztaty z tworzenia podcastów pozwalające poznawać lokalne historie, np. rozmowy ze świadkami historii
- zajęcia komputerowe budujące relacje pomiędzy starszym i młodszym pokoleniem
- warsztaty fotograficzne, poruszające tematykę masowych mediów i prywatności
- warsztaty plastyczne dotyczące lokalnych tradycji, np. folklorystycznych
- zajęcia literackie dotyczące bioróżnorodności i zmian klimatu
Warsztaty na te i podobne tematy znajdziesz w ofercie Good Books i Good Games!
