Kraków to miasto nowych spotkań, nowych ludzi i nowych kultur, a Biblioteka Kraków jest centrum wiedzy, które razem z miastem coraz bardziej otwiera się na użytkowników z innych krajów. Obcokrajowcy w bibliotece – to ogromny potencjał. O tym właśnie rozmawialiśmy na szkoleniu online zorganizowanym dla bibliotekarzy w dniach 9 i 15 czerwca.
Obcokrajowcy w Krakowie – potencjał dla biblioteki
W 2017 r. Eurostat podał informację, która zadziwiła całą Unię Europejską. Okazało się, że Polska w 2017 r. wydała 683 tys. pozwoleń na zamieszkanie osobom spoza UE i był to rekord na tle wszystkich państw Wspólnoty. Najwięcej pozwoleń, bo aż 85,7 proc. imigrantów pochodziło z Ukrainy.
Tylko na koniec maja 2019 r., Wojewoda Małopolski wydał 39,8 tysięcy dokumentów pobytowych dla cudzoziemców, a Małopolska jest drugim najczęściej wybieranym regionem przez obcokrajowców. Co ciekawe, według portalu obserwatorium.malopolska.pl co drugi cudzoziemiec na terytorium Małopolski pochodzi z Ukrainy.
Co te liczby mogą znaczyć dla bibliotekarzy w Małopolsce? To, że te prawie 40 tysięcy osób są potencjalnymi użytkownikami polskiej biblioteki. Kolejne wynikające pytanie to jak zachęcić osoby zza granicy do przyjścia do naszej biblioteki?
Oferta dla cudzoziemców w bibliotece – diagnoza
Wspólnie z bibliotekarzami z Krakowa, Chrzanowa i Jerzmanowic przyjrzeliśmy się nowej grupie czytelników i nieczytelników, użytkowników, którzy mogą chcieć korzystać z biblioteki. Powyższe dane statystyczne zbierane przez Małopolski Urząd Marszałkowski pomagają zrozumieć jakie nacje reprezentują najczęściej osiedlających się obcokrajowcy w Małopolsce oraz w jakim są wieku. Trzeba pamiętać, że nie ma sensu przygotowywać oferty bibliotecznej w ciemno, czy też na „czuja”. Dane, które są dostępne, to bardzo dobry punkt wyjścia do zaprojektowania działań oraz inwestycji zarówno czasowych jak i pieniężnych.
Tak samo jak w polskim, tak i w innych społeczeństwach czyta tylko pewien procent populacji. I nie każdy będzie chciał przyjść do biblioteki po książki. Część osób przyjdzie, żeby wypożyczyć lub zagrać w ulubioną grę planszową, grę wideo, lub grę mobilną. Inna część bardzo chętnie skorzysta z pomocy przy wypełnianiu formularzy do pracy, na studia czy do urzędu. Niektórzy znajdą dla siebie ciche miejsce do pracy, lub skorzystają z darmowego internetu.
Każdy bibliotekarz wie, że tak to wygląda. Tylko nie każdy odbiorca, zwłaszcza zza granicy wie, że w bibliotece czekają właśnie na niego. Nie każdy wie, że znajdzie tam pomoc przy napisaniu CV, sprawdzeniu błędów w liście motywacyjnym, napisanym po polsku, czy innych „drobiazgach”.
Warto o tym informować na swoich bibliotecznych kanałach. Regularnie i w różnych językach. Na bibliotecznym Facebooku i Instagramie, na stronie www, na wydrukowanych plakatach, na facebobookowych grupach, którzy obcokrajowcy sami stworzyli dla siebie.
Podrzucamy dla Was kilka takich grup z Krakowa:
- Obcokrajowcy w Krakowie;
- Ukraińcy w Krakowie;
- Rosyjskojęzyczni w Krakowie;
- Nasi w Krakowie: nowości, mieszkanie, praca, usługi, komunikacja;
- Klub ukraiński w Krakowie – Fundacja Zustricz.
Szkolenie dla bibliotekarzy – obcokrajowcy
Podczas szkolenia omówiliśmy nie tylko dobre praktyki pracy z obcokrajowcami za granicą, ale także w Polsce. Polskie biblioteki, wzorem skandynawskich, przygotowują zrąb oferty skierowanej właśnie do użytkowników-obcokrajowców.
Podczas części warsztatowej powstała baza pomysłów oraz potrzeb związanych z budowaniem oferty dla obcokrajowców w bibliotece, a także lista niezbędnych zasobów, które do tego celu mogą się przydać.
Potrzeby bibliotekarzy i bibliotek
Chcąc pracować z obcokrajowcami, trzeba znać język obcy i to jest największa bolączka zgłaszana przez bibliotekarzy. Biorąc pod uwagę profil obcokrajowców w Polsce, bibliotekarze chcieliby się uczyć przede wszystkich języka angielskiego, ale także rosyjskiego (lub ukraińskiego). Wydaje się, że w XXI wieku podnoszenie kompetencji językowych bibliotekarzy powinno być standardem, zwłaszcza że do Polski trafia na ten cel sporo pieniędzy z różnego rodzaju funduszy UE. Polecamy sprawdzić w lokalnym Urzędzie Pracy lub jednej z regionalnych instytucji pośredniczących w wydawaniu środków unijnych. Znajomość języków obcych pomoże nie tylko w pracy z użytkownikiem, ale także w organizowaniu księgozbioru.
Drugą, potrzebą jest prowadzenie działań marketingowych w obcych językach. Większość bibliotek nie posiada anglojęzycznych wersji językowych swoich stron www lub choćby zakładek co najmniej w języku angielskim. Oczywiście biorąc pod uwagę statystykę, strony bibliotek powinny mieć również zakładkę w języku rosyjskim lub ukraińskim. Skąd można pozyskać środki? Polecamy program Kultura w sieci.
Trzecią palącą potrzebą są regulaminy i formularze, które powinny być dostępne także w wyżej wymienionych językach. Trudno wymagać od osób, które jeszcze dobrze nie znają naszego języka umiejętności wypełniania formularzy czy też czytanie regulaminów w języku polskim. Koszt przetłumaczenia takiego regulaminu na j. angielski i rosyjski to niewielki wydatek nawet dla najmniejszej biblioteki.
UKD dla obcokrajowców
W myśl zasady UKD dla ludzi, a nie ludzie dla UKD warto się zastanowić jak zorganizować księgozbiór dla obcokrajowców, biorąc pod uwagę ich potrzeby czytelnicze. Z pomocą przychodzi tu tzw. skala Rady Europy, gdzie określono poziomy znajomości języka obcego. Postaraliśmy się dopasować wiek szkolny do poszczególnych poziomów, żeby łatwiej było grupować książki o odpowiednim stopniu zaawansowania. Pamiętajmy także, że w procesie nauki języka pisanego bardzo ważne są także gazety i czasopisma oferujące język bardziej popularny i zbliżony do mówionego oraz co ważniejsze, krótsze niż w książkach teksty. Jak więc powinna być skonstruowana półka dla obcokrajowców chcących uczyć się języka polskiego?
- A1 – Początkujący / przedszkole – bajki;
- A2 – Podstawowy / klasa 1-3 szkoły podstawowej – proste książeczki, komiksy, wierszyki;
- B1 – Średnio zaawansowany / klasa 4-6 szkoły podstawowej czasopisma, lektury szkolne;
- B2 – Ponad średnio zaawansowany / klasa 7-8 szkoły podstawowej – książki popularne, żarty/dowcipy/aforyzmy/ inne;
- C1 – Zaawansowany /liceum – dłuższe książki, prasa codzienna i specjalistyczna;
- C2 – Biegły /student – klasyka literatury, literatura fachowa, poezja.
Przypominamy, że Good Books realizuje projekt Ukraińcy w bibliotece – skierowany do polskich bibliotekarzy, którzy chcą działać na rzecz obcokrajowców, zwłaszcza tych zza wschodniej granicy.
Szkolenie pt. „Obcokrajowcy w bibliotece” zostało zrealizowane przez Bibliotekę Kraków we współpracy z Good Books w ramach projektu „Wielozadaniowy bibliotekarzy – cykl szkoleń dla pracowników bibliotek publicznych”. Projekt został dofinansowany przez MKiDN ze środków pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
