Ostatniego dnia września mieliśmy przyjemność po raz kolejny w tym roku odwiedzić Miejsko-Powiatową Bibliotekę Publiczną w Świdniku. Przyczynkiem do wizyty było ostatnie spotkanie w ramach cyklu „Biblioteka 2077”. Był on realizowany dzięki dofinansowaniu z programu MKDNiS „Partnerstwo dla książki”.
Tematem spotkania z czytelnikami była twórczość Stanisława Lema, patrona roku 2021. Motywem przewodnim było przedstawienie znamienitego pisarza jako futurologa oraz „influencera wszechczasów”. W końcu z zaskakującą trafnością przewidział on wiele wynalazków i technologii, które współcześnie kształtują codzienne życie ludzi na całym świecie.
Lem – wizjoner
Spotkanie rozpoczęło się od interaktywnej ankiety z wykorzystaniem platformy Mentimeter. Zgromadzeni słuchacze, reprezentujący różne pokolenia, za pomocą smartfonów na specjalnej stronie wpisywali swoje skojarzenia. Ich odpowiedzi w czasie rzeczywistym pojawiały się na ekranie. Skojarzenia, które się powtarzały, algorytm odpowiadający za wizualizację przedstawiał jako większe. Te, które zapisane były małym drukiem, pojawiały się mniej często. Efekt? Lem jawi się przede wszystkim jako WIZJONER. Postać pisarza kojarzy się również z robotami (zapewne ze względu na znane choćby ze słyszenia „Bajki robotów”) oraz z powieścią „Solaris”. Nic dziwnego, wszak uchodzi ona za jego najpopularniejsze dzieło.
Stanisław Lem i twarde science-fiction
Literatura fantastyczno-naukowa (podobnie jak filmy i seriale) ma wiele różnych odmian i podgatunków. Jej podziału można dokonać m.in. biorąc pod uwagę stosunek autorów do aktualnego stanu wiedzy z zakresu nauk ścisłych, podboju kosmosu i technologii. Tzw. twarde science-fiction (hard sf) jest o wiele bardziej realistyczne. Można powiedzieć, że autorzy reprezentujący ten nurt kładą w swojej twórczości większy nacisk na naukę, niż fantastykę. Omawiając etapy twórczości Stanisława Lema zwróciliśmy uwagę, że autor zdecydowanie należał do tej właśnie grupy. Być może dlatego udało mu się przewidzieć tak wiele powszechnych współcześnie zjawisk i wynalazków?
Stanisław Lem: jakie współczesne wynalazki i zjawiska przewidział?
Fragmenty dzieł Stanisława Lema, w których opisywał on przeróżne wynalazki i technologie, odczytywane na głos jeszcze wyraźniej ukazywały futurologiczny aspekt twórczości pisarza. Biorąc pod uwagę czasy publikacji, wynalazki te były zupełnie fantastyczne. Dziś korzystamy z nich wszyscy. W „Dialogach” (1957 r.) Stanisław Lem przewidywał np. powstanie internetu:
Wskutek stopniowego zrastania się wszystkich informatycznych maszyn i banków pamięci powstaną kontynentalne, a potem nawet planetarne sieci komputerowe.”
Z kolei w „Obłokach Magellana” (1955) jakże trafnie opisał smartfony:
Posługujemy się nim dziś, nie myśląc wcale o sprawności i potędze tej olbrzymiej, niewidzialnej sieci opasującej glob; czy w swej pracowni australijskiej, czy w obserwatorium księżycowym, czy w samolocie – ileż razy każdy z nas sięgał po kieszonkowy odbiornik (…)”.
Do opisanych przez Lema wynalazków przyszłości należą również e-booki i audiobooki, wirtualna rzeczywistość czy druk 3D. Lem przewidział nie tylko rozwój technologii, ale również jej wpływ na nasze życie. Opisywał m.in. zjawiska takie jak powstanie masowych mediów, fake newsy, zanieczyszczenia zagrażające środowisku naturalnemu, czy rozwój niezrównoważonego konsumpcjonizmu, biotechnologii, sztucznej inteligencji i robotyki. Każdy z tych wątków był punktem wyjścia dla ciekawych spostrzeżeń i dyskusji o współczesności.
Stanisław Lem – fantastyczna biografia
Spotkanie w Świdniku było również okazją do poznania wielu ciekawostek dotyczących Stanisława Lema. Odwołując się do „Awantury na tle powszechnego ciążenia”, czyli wydanych wspomnień syna pisarza, jak również do biografii autorstwa Wojciech Orlińskiego pt. „LEM, życie nie z tej ziemi” rozmawialiśmy o słabości pisarza do słodyczy i jego miłości do samochodów. Na zakończenie spotkania uczestniczy wzięli udział w tematycznym quizie stworzonym w aplikacji Kahoot. Liczyła się nie tylko poprawność odpowiedzi, ale także czas, co było źródłem dodatkowych emocji. Trójka graczy, którzy zdobyli najwięcej punktów, otrzymała od Good Books egzemplarze „Dzienników gwiazdowych”.
