Szkolenie „Fake newsy w bibliotece: jak przed nimi się obronić i nauczyć się myśleć krytycznie? Wyszukiwanie rzetelnych źródeł informacji i factchecking„ powstało, aby uczulić bibliotekarzy na problem fake newsów. W pierwszej edycji przeprowadzonej dla WBP w Krakowie rozmawialiśmy między innymi o tym, czym tak naprawdę są fake newsy, skupiając się na różnych ich rodzajach.
Fake newsy – internetowe pułapki poznawcze
Fake newsy stanowią jeden z największych problemów medialnych dzisiejszych czasów. Rozprzestrzeniają się one głównie przez media elektroniczne, w tym przede wszystkim przez media społecznościowe. Od początku pandemii jesteśmy narażeni dodatkowo na fałszywe informacje dotyczące koronawirusa. Mogą mieć one negatywny wpływ na kwestie zdrowotne – nie tylko jednostek, ale całego społeczeństwa.
Według badań ok. 40% Polaków wierzy w treści opublikowane w social mediach. Nie okłamujmy się – problem fałszywych informacji dotyczy również nas, zwykłych użytkowników internetu, czytelników, bibliotekarzy i nie tylko. Ile razy w ostatnim czasie uwierzyliśmy w emocjonalnego newsa, daliśmy się nabrać na sensacyjny nagłówek, lub co gorsza, przesłaliśmy dalej wątpliwy artykuł bez czytania go w całości?
Szkolenie z fake newsów
Szkolenie „Fake newsy w bibliotece …„ miało formę warsztatów, podczas których bibliotekarze poznali szeroki wachlarz możliwości manipulacji tekstem, nagłówkami, kontekstem wypowiedzi, a także zdjęciami i obrazami. Zastanawialiśmy się wspólnie, dlaczego fake newsy z taką łatwością rozprzestrzeniają się w internecie, kto jest szczególnie odpowiedzialny za ich tworzenie i przekazywanie oraz dlaczego wszyscy możemy mieć w tym mniej lub bardziej świadomy udział.
Bibliotekarze mieli również okazję przyjrzeć się błędom poznawczym oraz zjawiskom społecznym, które mogą ułatwiać naszą wiarę w fake newsy. Rozmawialiśmy o tym, dlaczego jesteśmy bardziej skłonni wierzyć w informacje, z którymi się zgadzamy. Zastanawialiśmy się także, skąd się bierze i jak działa wiara w teorie pseudonaukowe oraz spiskowe. Nasze rozważania oparte były na ciekawostkach i barwnych przykładach z internetu.
Narzędzia do walki z fake newsami
Nieodłącznym elementem szkolenia jest również pochylenie się nad zagadnieniem krytycznego myślenia. Krytycznym myśleniem można nazwać umiejętność wyciągania i podważania wniosków. Jest ono szczególnie potrzebne podczas selekcji informacji, które trafiają do nas w nadmiarze. Zwróciliśmy też uwagę na rozróżnienie opinii od faktu, aby nie dać się nabrać na kolejne nierzetelne informacje, oraz konieczność stałego ćwiczenia i rozwijania krytycznego myślenia.
Ważną częścią szkolenia były także narzędzia online do rozpoznawania fałszywych informacji. Uczestnicy poznali cały szereg rozwiązań przeciwko fake newsom, dostosowanych do rodzaju informacji. Zostały im również zaprezentowane przydatne linki oraz inspiracje do dalszych poszukiwań w tym temacie.
Bibliotekarze wynieśli ze szkolenia dotyczącego fake newsów szeroką wiedzę o tym, czym one są , jak powstają oraz jak się przed nimi bronić. Poznali różnego rodzaju mechanizmy, zjawiska i zależności internetowe oraz wpływ technologii na powstawanie fałszywych informacji. Dowiedzieli się, jak się nie dać się nabrać i jak w konkretny sposób samemu weryfikować wątpliwe informacje.
