Jednym z największych wyzwań, które stoją nie tylko przed bibliotekami, ale w ogóle przed instytucjami kultury, jest zachęcenie młodzieży do korzystania z oferty. Jak to zrobić, żeby nasze działanie było skuteczne i satysfakcjonujące? Jak postępować, by zderzenie z młodym pokoleniem nie doprowadziło nas na skraj wytrzymałości nerwowej? Nad tym zastanawiali się przedstawiciele bibliotek i instytucji z nimi współpracującymi w Horyńcu-Zdroju i Suścu.
Pokolenie Z – czyli kto?
Szkolenia rozpoczęto od dobrego rozpoznania grupy docelowej. Po zdefiniowaniu pojęcia „pokolenie”, pokrótce omówiono charakterystykę pokoleń. Dyskusja toczyła się od Silent generation (osoby urodzone między 1930 a 1946 rokiem) po pokolenie Alpha (2011 – 2025). Następnie uczestnicy podzieleni na mniejsze grupy zostali poproszeni o przygotowanie charakterystyki typowego przedstawiciela pokolenia Z (1996 – 2010), ze szczególnym naciskiem na młodszych przedstawicieli tego pokolenia. Z tego powstały mapy skojarzeń, w dużej mierze bazujące na doświadczeniu obcowania z tym pokoleniem. Wyobrażenia skonfrontowano następnie ze szczegółową charakterystyką tego pokolenia, bazującą na badaniach. I o ile bardzo wiele skojarzeń było słusznych i pokrywało się z wiedzą naukową, o tyle już powody przejawiania konkretnych zachowań wśród nastolatków pozwoliły na znaczne głębsze ich zrozumienie.
Porozumienie między pokoleniami – czy to możliwe?
W kolejnej części uczestnicy pracowali nad umiejętnością, która w dużej mierze pomaga budować porozumienia i mosty między pokoleniami. Mowa oczywiście o komunikacji, która jest kluczowa, a jednocześnie tak bardzo trudna i złożona. Analizie poddano intencje, które mogą się kryć za z pozoru niewinnymi komunikatami. Osoby biorące udział w szkoleniu zapoznały się z kilkoma przykładami sytuacji, które mogłyby mieć miejsce w bibliotece, a których uczestnikami są młodzi ludzie i personel biblioteki. Każdy indywidualnie wybierał odpowiedź, która byłaby najbliższa prawdziwej odpowiedzi udzielonej młodej osobie. Po zakończeniu zadania każdy uczestnik szkolenia mógł zweryfikować, jaki typ odpowiedzi przeważa w intencjach komunikacyjnych i co to może oznaczać. Wyciągnięto wniosek, że podobnie jak my kierujemy się pewnymi stereotypami względem młodzieży, tak oni również mają zbudowane wyobrażenie o bibliotekarzach. I to od nas zależy, czy te stereotypy się potwierdzą, czy będzie wręcz odwrotnie.
Oferta dla młodych – co robić i czego unikać?
Ostatnia część szkolenia miała wymiar bardzo praktyczny i skupiała się na dobrych praktykach we współpracy z młodzieżą. Kluczowe w tym kontekście było określenie motywacji do pracy z tą grupą: czy jest to motywacja wewnętrzna (chcę pracować z tą grupą, lubię młodzież, uważam że to ważne aby pokazywać im dobre wzorce itp.), czy zewnętrzna (muszę zrealizować projekt, muszę zwiększyć statystyki itp.). Niesamowicie istotne jest nie tylko uświadomienie sobie tych motywacji, ale również zrozumienie, że nie ma nic złego w byciu zewnętrznie motywowanym. Złym jest jednak zwodzenie młodych ludzi i obiecywanie im rzeczy, które mogą się nigdy nie wydarzyć. Jeżeli celem jest jedynie realizacja projektu i wiadomo, że nie ma możliwości na dalsze animowanie grupy projektowej, należy być szczerym.
Uświadomienie sobie motywacji, które kierują nami w pracy z młodzieżą pozwala następnie zbudować odpowiednie myślenie i nastawienie do realizowanego zadania. Jeśli motywacja jej wewnętrzna to znaczy, że chcemy aktywnie i stale pracować z młodymi ludźmi, budując społeczność wokół biblioteki. Pomocny w tym kontekście okazał się omówiony na szkoleniu trójkąt uczestnictwa w kulturze. Opisuje on warunki w jakich młodzież rzeczywiście staje się częścią instytucji i ma wpływ na kształt oferty.
Oprócz dużej dawki wiedzy, przestrzeni na zweryfikowanie swoich poglądów o młodzieży oraz wymianę doświadczeń odnośnie pracy z tą grupą, szkolenia przyniosły również słowo-klucz wielokrotnie odmieniane w kontekście pracy z tą grupą – otwartość. Bez niej w innych ludziach widzimy tylko zbitek naszych obaw, stereotypów oraz uprzedzeń, które nie pozwalają nam dostrzec drugiej osoby.
