Gamifikacja literatury pięknej na smartfonach w połączeniu z bajkoterapią i biblioterapią w procesie kształtowania kompetencji czytelniczych. Taki był zakres tematyczny działań Książnicy Beskidzkiej w 2019 roku. Biblioteka zrealizowała projekt Od „A” do „Z”, czyli z alfabetu szkoleń dla bibliotekarza.
Uczestnikami szkoleń byli bibliotekarze pracujący w Książnicy Beskidzkiej oraz gminnych bibliotekach publicznych powiatu bielskiego. Projekt został objęty patronatem Goodbooks.pl oraz portalu Lustro Biblioteki. Zadanie odbywało się w ramach programu Partnerstwo dla Książki 2019 i zostało dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Gamifikacja literatury pięknej w Książnicy Beskidzkiej
W ramach pierwszego bloku tematycznego bibliotekarze zgłębili wiedzę na temat nowych technologii, które mogą być wykorzystywane w pracy z czytelnikiem. Zdobyli praktyczne umiejętności w zakresie tworzenia mobilnych gier literackich. Podczas kursu „Od opowieści do gry, czyli jak zaadaptować fabułę książki na potrzeby mobilnej gry miejskiej” uczestnicy zapoznali się z:
- pojęciem „gamifikacja literatury pięknej”,
- podstawami narratologii (prezentacja podstawowych pojęć jak łuk fabularny, podróż bohatera, opowieści paragrafowe),
- komponentami mechanicznymi i estetycznymi projektowania gier,
- teoria istotnego wyboru – meaningful choice,
- teoria interakcji
Prowadzący przedstawił uczestnikom metodę pracy z tekstem, prowadzącą do zbudowania narracji nielinearnej. Ostatnim etapem szkolenia była praca z wybranym fragmentem literackim. Adaptowaliśmy go na scenariusz gry miejskiej, którego elementy są osadzone na mapie Google w formie mobilnego szlaku literackiego.
Wdrożenie gamifikacji na praktyce
W ramach bloku zagadnieniowego pt. „gamifikacja literatury pięknej” bibliotekarze wzięli także udział w warsztatach przybliżających ideę, technologię i obsługę aplikacji ActionTrack. Jest to fińska platforma edukacyjna do tworzenia mobilnych gier terenowych. Rozegrano testową grę przy użyciu własnych smartfonów i tabletów. Omówiono również praktyczne aspekty wdrożenia gamifikacji w bibliotece, współpracy w wydawnictwami, marketingu, kwestii prawno-autorskich oraz technologicznych. Szkolenia poprowadzili specjaliści z firmy Goodbooks.pl.
Efektem szkoleń było zorganizowanie pierwszej w historii Książnicy Beskidzkiej mobilnej gry miejskiej “Podróż do świata pierwszych Słowian”. Została ona zainspirowanej książką „Bestiariusz słowiański” autorstwa Pawła Zycha oraz Witolda Vargasa i odbyła się 21 listopada 2019 r. w Książnicy Beskidzkiej.
W jaki sposób doszło do stworzenia mobilnej gry?
Przygotowania obejmowały wiele aspektów:
- Literacki – czyli wybór książki, zapoznanie z tekstem i wymyślenie fabuły i zadań. Wybór książki nie był przypadkowy, gdyż fabuła musiała wzbudzać zainteresowanie, skłaniać do chęci pogłębiania wiedzy, w tym przypadku o rodzimej mitologii. Bestiariusz właśnie taki jest – trafne opisy stworzeń, nierzadko okraszone dawką humoru oraz wspaniałe ilustracje dopełniające całokształtu.
- Prawny – czyli pozyskanie zgody autorów książki oraz wydawnictwa. Wystosowaliśmy pismo do autorów oraz do Wydawnictwa BOSZ z propozycją stworzenia mobilnej gry na podstawie „Bestiariusza słowiańskiego”.
- Informatyczny i techniczny – czyli zaprojektowanie gry na platformie ActionTrack. Mając akceptację autorów i wydawnictwa przystąpiliśmy do działania na platformie. Zaczęliśmy osadzać poszczególne elementy gry na mapie Google w formie mobilnego szlaku literackiego. ActionTrack jest intuicyjnym narzędziem, które bibliotekarze opanowali w trakcie 4-dniowego cyklu szkoleniowego. Dlatego też praca nad grą przebiegała sprawnie. Tak prezentuje się widok gry dla użytkowników:
- Promocyjny – czyli przygotowanie plakatu i informacji o projekcie i zamieszczenie ich w mediach. Staraliśmy się wykorzystać wiele kanałów marketingowych. W związku z tym, oprócz papierowych form (ulotka, plakat) zmieściliśmy informacje na fanpagu Książnicy Beskidzkiej. Oprócz tego nagraliśmy filmik promocyjny oraz udało się nam poinformować o wydarzeniu za pośrednictwem audycji radiowej.
- Organizacyjny – czyli zapewnienie bezpieczeństwa uczestnikom gry, opracowanie regulaminu i przygotowanie aranżacji pomieszczeń. Ponieważ gra swoim zasięgiem obejmowała nie tylko budynek biblioteki, ale również obszar miasta, założyliśmy w regulaminie, że uczestnikom niepełnoletnim musi towarzyszyć opiekun. Zadbaliśmy także o to, żeby wszyscy uczestnicy wyrazili zgodę na publikowanie wizerunku. Staraliśmy się, żeby gra była interesująca pod względem wizualnym. Dlatego zaaranżowaliśmy kilka pomieszczeń w bibliotece, które w grze istniały jako chata kapłana czy pracownia czarnoksiężnika.
Rozgrywki ze smartfonem
Żeby wziąć udział w rozgrywce, wystarczył smartfon i dostęp do Internetu. Gracze rozwiązywali zagadki, odpowiadali na pytania, kierowali się do różnych zaaranżowanych miejsc za pomocą GPS. Uczestnicy skanowali kody QR, poznając pradawny świat Słowian i legendarne stwory. Gracze wchodzili do gry za pomocą bezpłatnej aplikacji ActionTrack (działa zarówno na system Android oraz IOS) i startowego kodu QR. Bibliotekarze starali się, aby użytkownik gry otrzymał produkt wyjątkowy, który zachęci go do przyjścia do biblioteki i sięgnięcia do książek. Dlatego kilkakrotnie testowano grę, tak by minimalizować błędy i ewentualne problemy. Gra odniosła ogromny sukces, który przerósł oczekiwania twórców. Okazała się trafionym pomysłem na promowanie literatury szczególnie wśród młodych użytkowników biblioteki. Przez cały czas tworzenia gry mogliśmy liczyć na wsparcie specjalistów z firmy Goodbooks.pl.
Również Bibliotekarze z Gminnej Biblioteki Publicznej w Kozach stworzyli rozgrywkę pod nazwą „Przejście do Narnii”. A w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Czechowicach-Dziedzicach powstała gra „Diamentowy pościg”, adresowana do dzieci z klas III- V szkoły podstawowej. Młody gracz staje się detektywem tropiącym złodziei
i porwane pieski. Uczestnicy muszą wykazać się znajomością wybranych numerów alarmowych, a także ras psów czy terminów związanych z pracą detektywa.
Biblioterapia i bajkoterapia w bibliotece
W ramach II bloku tematycznego, w dniach 21 i 22 października 2019 r. w Filii Integracyjnej Książnicy Beskidzkiej odbyło się szkolenie „Biblioterapia i bajkoterapia w procesie kształtowania kompetencji czytelniczych”. Miejsce spotkania nie było przypadkowe, gdyż właśnie ta agenda adresowana jest przede wszystkim do osób niepełnosprawnych i doposażona w specjalistyczny sprzęt. Szkolenie prowadzone było przez dr Wandę Matras – Mastalerz – Prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego we Wrocławiu, autorkę kilkudziesięciu publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu terapeutycznej funkcji książki, biblioterapii, pracy
z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych, technika pracy umysłowej oraz edukacji medialnej i czytelniczej.
Dzięki szkoleniu uczestnicy zdobyli wiedzę oraz praktyczne umiejętności m. in. w zakresie dostarczania prospołecznych, altruistycznych wzorców na podstawie wyselekcjonowanych tekstów z literatury, poznali techniki biblioterapii z osobami ze spektrum autyzmu. Prowadząca przybliżyła rolę literatury w procesie zmiany rozumienia świata społecznego i siebie, uzależnień medialnych i ich skutków. Omówiliśmy również rolę czytania w procesie rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego dzieci i młodzieży. Szkolenie adresowane było do osób, które ukończyły I stopień biblioterapii. Po zakończeniu warsztatów uczestnicy otrzymali Zaświadczenia Polskiego Towarzystwa Biblioterapeutycznego z siedzibą we Wrocławiu o ukończeniu II stopnia biblioterapii.
Wpływ szkoleń na biblioteczną ofertę
Opisane w tym artykule działania pozwolą rozszerzyć standardy usług oferowanych użytkownikom bibliotek oraz usprawnić codzienną pracę bibliotekarzy. Łącząc dwa główne zagadnienia:
- nowe technologie w pracy z użytkownikiem szczególnie młodym i promocja czytelnictwa w innowacyjny sposób,
- czytelnik o specjalnych potrzebach czytelniczych,
projekt zyskał charakter interdyscyplinarny. Był reakcją na zmiany związane z rozwojem nowych technologii i ich wpływem na oczekiwania użytkowników, również tych o specjalnych potrzebach czytelniczych.
Realizacja powyższych działań, jak również projekt nowego cyklu szkoleń pozwolił na opracowanie wskazówek istotnych przy organizowaniu różnych form doskonalenia zawodowego.
Na co warto więc zwrócić uwagę?
W pierwszej kolejności należy określić grupę odbiorców. Czy są to bibliotekarze pracujący z dziećmi, z osobami dorosłymi, a może – szczególnie w przypadku mniejszych bibliotek – jeden bibliotekarz prowadzi zajęcia zarówno z młodszymi, jak również ze starszymi czytelnikami. Niezwykle ważną kwestią jest analiza potrzeb bibliotekarzy w zakresie doskonalenia zawodowego. Kolejnym istotnym kryterium jest możliwość wykorzystania zdobytych umiejętności w przyszłości. Organizowane szkolenia i warsztaty, powinny być adekwatne do możliwości lokalowych i technicznych bibliotek. Przeglądając propozycje szkoleń, warto poszukać także informacji czy podobne działania już się gdzieś odbyły i przeczytać relację z ich przeprowadzenia.
