W 2025 roku biblioteki będą musiały zmierzyć się z nowymi wyzwaniami i wykorzystać aktualne trendy, by skutecznie zainteresować swoich użytkowników. Dynamiczne zmiany technologiczne, nowe zainteresowania czytelników oraz ich oczekiwania względem biblioteki jako „trzeciego miejsca” stwarzają przestrzeń do rozwoju. Poniżej przedstawiamy 10 kluczowych trendów, które warto mieć na uwadze projektując biblioteczną ofertę w nadchodzącym roku!
1.Tematy literackie: neuroróżnorodność i prawdziwość
W 2024 roku literatura young adult nadal mieszała na rynku książki i dominowała na targach książki. W Krakowie, Wrocławiu, Warszawie, Poznaniu – wszędzie można było zauważyć długie kolejki przy stoiskach wydawnictw dedykujących swoje książki pokoleniu Alfa. To właśnie w literaturze młodzieżowej najwyraźniej przebija się pewien trend tematyczny – opowiadanie o neuroróżnorodności i tolerancji. Coraz częściej poznajemy historie bohaterów, którzy są bardzo różni, przedstawiają inny punkt widzenia, a ich sytuacje nawiązują do aktualnych problemów, takich jak radzenie sobie ze spektrum autyzmu lub poszukiwanie własnej, prawdziwej tożsamości.
Podpowiedzi poszukujemy również w reportażach i poradnikach. Książki, dotyczące prawdziwych historii triumfują na listach bestsellerów od dawna. Po szaleństwie czytelniczym, jakie wywołały „Chłopki” Joanny Kuciel-Frydryszak, nadszedł czas na „Służące do wszystkiego” tej samej autorki. A później czytelnicy zachwycili się motywującą historią Davida Gogginsa w książce „Nic mnie nie złamie”, od której już tylko krok do poradników, które znalazły się na liście bestsellerów Wyborczej: „Atomowe nawyki” (aut. James Clear), „Glukozowa rewolucja” (aut. Jessie Inchauspé), czy „Nie zaczęło się od ciebie. Jak dziedziczona trauma wpływa na to, kim jesteśmy i jak zakończyć ten proces” (aut. Mark Wolynn).
2. Zrównoważony rozwój i ekologia
Coraz większe znaczenie przykłada się do działań proekologicznych. Biblioteki stawiają na inicjatywy takie jak recykling, book crossing, prowadzenie warsztatów z ekologii czy korzystanie z odnawialnych źródeł energii w swoich budynkach. Ekologiczna świadomość czytelników wymusza zmiany w zarządzaniu zasobami.
3. Wzrost popularności audiobooków
Rynek audiobooków rozwija się w zawrotnym tempie. Użytkownicy korzystają z nich najczęściej w domach, środkach transportu publicznego oraz samochodach. To duża szansa na powiększenie grona czytelników! Koniec wymówki, że nie mamy czasu na czytanie. Biblioteki powinny więc inwestować w cyfrowe bazy audiobooków, dostępne poprzez aplikacje mobilne i włączyć wypożyczanie czytników ebooków do swojej oferty.
4. Integracja literatury z grami komputerowymi
Organizowane w 2024 roku targi BookGame jasno pokazały, jak silnie przenikają się światy literatury i gier. Trend ten jest szczególnie atrakcyjny dla młodszych pokoleń, a biblioteki mogą tworzyć przestrzenie do wspólnej rozrywki i nauki, łącząc te dwa światy.
Warto mieć w swojej bibliotece gry planszowe. Albo wielkoformatowe gry planszowe! Więcej pomysłów znajdziesz na stronie Good Games.
5. Od serialu do książki, czyli wpływ Netflixa na czytelnictwo
Czy masz już Bookflixową półkę w swojej bibliotece? Z jednej strony, angażujące seriale i filmy mogą odciągać uwagę od książek, szczególnie wśród osób z ograniczonym czasem wolnym. Z drugiej jednak, ekranizacje literatury, takie jak „Wiedźmin” czy „Bridgertonowie”, często inspirują widzów do sięgnięcia po oryginalne dzieła literackie. Weź udział w webinarium i dowiedz się więcej!
6. Rola sztucznej inteligencji (AI)
AI zyskuje coraz większe znaczenie w sektorze kultury. Dla bibliotek może być wsparciem w katalogowaniu zasobów, tworzeniu rekomendacji czy ciekawych treści tekstowych i graficznych do social mediów. Niemniej jednak rozwój technologii wiąże się także z zagrożeniami, takimi jak dezinformacja i pojawienie się „książkopodobnych” treści generowanych automatycznie (widzieliście już okładki generowane przez AI?). Przed Wami, Bibliotekarzami, ważna misja segregowania wartościowych i zweryfikowanych treści!
7. Bookstagram i BookTok jako kanały promocji
Media społecznościowe stają się kluczowym źródłem informacji o literaturze dla młodszych pokoleń. Biblioteki mogą wykorzystać te platformy, aby docierać do nowych odbiorców poprzez współpracę z (lokalnymi) influencerami oraz tworzenie własnych treści na platformie TikTok lub Instagram.
Kto może być takim książkowym influencerem? Bibliotekarz! Nie bój się nawiązać relacji ze swoimi odbiorcami poprzez treści wideo, w których podpowiesz odbiorcom, po jakie książki warto sięgnąć w Twojej bibliotece.
8. Nowoczesne biblioteki jako „trzecie miejsca”
Biblioteki stają się przestrzeniami spotkań, nauki i integracji społecznej. Nowoczesne obiekty łączą funkcje tradycyjnych wypożyczalni z miejscami coworkingowymi, strefami dla dzieci czy czytelniami przystosowanymi do potrzeb osób pracujących zdalnie.
9. Promowanie lokalnej kultury
Biblioteki stają się również centrami promującymi lokalne dziedzictwo. Organizacja wydarzeń kulturalnych, wystaw i warsztatów, a także współpraca z lokalnymi artystami to sposoby na przyciągnięcie nowych użytkowników i wzmacnianie relacji ze społecznością.
10. Tęsknota za analogową rzeczywistością
Pokolenie Z, wychowane w erze cyfrowej, coraz chętniej sięga jednak po fizyczne książki i czasopisma. Biblioteki mogą odpowiedzieć na ten trend poprzez organizowanie młodzieżowych klubów czytelniczych oraz tworzenie przyjaznych stref do czytania tradycyjnych wydań. A czy słyszeliście już na przykład o takim zjawisku, jak reading parties? To spotkania czytelnicze w bibliotece, podczas których wcale nie rozmawia się o książkach, tylko… razem, ale w ciszy, czyta się je!
Podsumowanie
Rok 2025 przynosi bibliotekarzom wiele nowych możliwości, ale również wyzwań. Kluczowe będzie dostosowanie się do zmieniających się potrzeb społecznych i technologicznych. Wykorzystanie opisanych trendów może przyczynić się do wzmocnienia roli biblioteki w otoczeniu i dalszego wzrostu czytelnictwa w Twoim otoczeniu!
