Muzyka w bibliotece – pod takim hasłem odbyła się tegoroczna – już 7.! – edycja konferencji „Bibliokreacje”. Konferencja odbyła się 22 września i została zorganizowana w trybie hybrydowym. Część uczestników brała udział w spotkaniu stacjonarnie. Zgromadzili się oni w siedzibie organizatora, w „Bibliotece pod Atlantami” w Wałbrzychu. Pozostałe kilkaset osób przysłuchiwało się wykładom dzięki transmisji online. W części wykładowej wystąpiła czwórka prelegentów, którzy z różnych perspektyw przyglądali się tematowi przewodniemu konferencji, czyli kwestii muzyki i dźwięków w bibliotece.
Konferencję otworzyła Renata Nowicka, dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Wałbrzychu oraz Marcin Skrabka, prezes Fundacji Good Culture. Pani dyrektor powitała prelegentów i gości oraz podziękowała współorganizatorom – w tym Fundacji Good Culture – za pomoc w organizacji wydarzenia. Następnie przekazała głos pani Monice Majewskiej, które moderowała obrady.
Muzyka jest jak język
Jako pierwsza wystąpiła Anna Czerwińska-Rydel, gość specjalny konferencji. Ceniona twórczyni literatury dziecięcej i młodzieżowej, z wykształcenia muzyk i pedagog, przekonywała słuchaczy, że muzyka oraz literatura, języki pisanie to obszary bardzo pokrewne.
Prelegentka podkreśliła, że jej muzyczne wykształcenie okazuje się bardzo pomocne, kiedy stara się „usłyszeć” swoje teksty, wsłuchać się w melodię języka, którym są napisane. Autorka opowiadała o etapach swojego pisania o muzyce, dzieląc się jednocześnie ze słuchaczami swoimi przemyśleniami w tym zakresie. Droga ta rozpoczęła się od ilustrowanych książek dla dzieci. Tworzą one cykl o muzyce i dźwiękach („Wszystko gra”, „Co tu jest grane” oraz „Tajemnicze dźwięki”). Kolejnym etapem były biografie muzyków napisane z myślą o dziedziach („Jaśnie Pan Pichon. Rzecz o Fryderyku Chopinie”, „W podróży ze skrzypcami. Opowieść o Henryku Wieniawskim”, „Mistrz. Spotkanie z Witoldem Lutosławskim”).
Na koniec prelegentka podzieliła się spostrzeżeniem, że wiele osób jest przekonanych, że „słoń nadepnął im na ucho”. Tymczasem muzyka jest jak język i każdy z nas ma w sobie zdolności muzyczne, tak samo jak mamy zdolności językowe.
Muzyka w przestrzeni bibliotecznej
Drugim prelegentem był Marcin Skrabka, założyciel Good Books i prezes Fundacji Good Culture. W swoim wystąpieniu skupił się na przestrzeni bibliotecznej oraz różnych sposobach, w jaki przestrzeń ta może wypełniać się dźwiękami i muzyką.
Punktem wyjścia dla tych rozważań była skandynawska koncepcja biblioteki jako „trzeciego miejsca” (po pracy i domu) i pytanie, czy jako „trzecie miejsce” biblioteki powinno być ciche? Prelegent wspomniał o tzw. neuromarketingu, czyli wykorzystywaniu zmysłów – w tym muzyki i dźwięków – do wpływania na zachowania klientów. Opowiedział o tzw. „muzakach”, czyli muzycznym tle odpowiednio dobranym do wykonywanych w danym miejscu czynności.
W swoim wystąpieniu Marcin Skrabka argumentował, że odpowiednio dobrana muzyka może wpływać na większe zaangażowanie użytkowników biblioteki. Co więcej, może także kreować przyjazną, klimatyczną przestrzeń, poprawiać nastrój a w końcu uspokajać i dawać wytchnienie. Kto z nas nie chciałby wracać do takiego „trzeciego miejsca”? W tym duchu uczestnicy stacjonarni i online zostali zachęceni do przeprowadzania muzycznych eksperymentów w swoich bibliotekach.
Dziedzictwo muzyczne w perspektywie lokalnej
Marcin Musiał, trener Good Books, absolwent historii i historii sztuki na Uniwersytecie Wrocławskim oraz pracownik Działu Badawczego Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu.
Punktem wyjścia jego rozważań była próba określenia, czy muzyka jest dziedzictwem materialnym, czy raczej niematerialnym, pozbawionym formy utrwalonej, ulotnym. Aby zobrazować różnice między materialnością i niematerialnością muzyki posłużył się przykładem odbioru muzyki w domu, na słuchawkach, oraz podczas koncertów na żywo. Prelegent przeszedł następnie do omówienia materialnych muzykaliów – zapisów nutowych, nagrań, książek i czasopism itp.
Opowiadając o lokalnym dziedzictwie muzycznym prelegent wskazał wiele przykładów i inspiracji. Pierwszą z nich była interaktywna mapa dźwiękowa Wrocławia, która na podstawie badań opracowała Pracownia Audiosfery Instytutu Kulturoznawstwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Podczas wystąpienia mowa była o muzycznych miejscach: salach koncertowych, kawiarniach czy filharmoniach, ale także miejscach pamięci osób związanych z muzyką. W wystąpieniu pojawiły się wątki związane z muzyką ludową oraz z musicalami. W tych ostatnich muzyka może stać się narzędziem do opowiadania o dziedzictwie historycznym.
Fonoteki w bibliotekach – jak przetrwać w erze kultury cyfrowej?
Jako ostatnia w części wykładowej wystąpiła Joanna Golczyk. Trenerka Good Books, bibliotekarka, kierowniczka Fonoteki w Dolnośląskiej Bibliotece Publicznej im. T. Mikulskiego we Wrocławiu podzieliła się ze słuchaczami swoim doświadczeniem i przemyśleniami dotyczącymi sposobów realizowania misji współczesnej fonoteki.
Czy w dobie cyberkultury i dynamicznie rozwijającej się technologii biblioteczna fonoteka ma jeszcze szansę funkcjonować i przyciągać użytkowników? Tak postawione pytanie było punktem wyjścia dla dalszych rozważań. Prelegentka argumentowała, że biblioteczne działy muzyczne muszą iść z duchem czasu i przemodelowywać swoje funkcjonalnie stawiając na technologię i młodych odbiorców. Z drugiej jednak strony zaznaczała, że fonoteki powinny dbać także o potrzeby użytkowników o tradycyjnym odbiorze muzyki, preferujących nośniki analogowe.
Wystąpienie zamknęła część dotycząca zagadnień prawnych. Prelegentka przedstawiła konkretne zapisy oraz omówiła, w jaki sposób rozumieć je w zakresie gromadzenia i udostępniania licencjonowanych wydawnictw audiowizualnych i muzycznych.
Muzyka w bibliotece – część warsztatowa
Na części wykładowej zakończyła się transmisja konferencji online. Uczestnicy zgromadzeni w „Bibliotece pod Atlantami w Wałbrzychu” mieli możliwość udziału w trzech warsztatach praktycznych. Dotyczyły one pracy z Naj Najami, muzyce w pracy z książką oraz wykorzystania tzw. bum bum rurek w pracy z dziećmi.
