Biblioteka będąc miejscem spotkań, dyskusji, miejscem efektywnego zagospodarowania czasu wolnego, staje się niewątpliwie idealnym miejscem rozwijającym zainteresowania i osobowość osób starszych. Dlatego tak ważne jest, aby oferta kulturalna dla seniorów w bibliotece odpowiadała ich potrzebom. W jaki sposób stworzyć taką ofertę, jak projektować działania dla seniorów?
Seniorzy w zmieniającej się rzeczywistości
W ostatnich dziesięcioleciach notuje się w Polsce i Europie znaczny wzrost odsetka osób starszych. Wynika to zarówno z przemian w zakresie struktury demograficznej ludności (spadek liczby urodzeń), jak i z przedłużania długości życia ludzkiego.
Wraz z tym faktem pojawiają się nowe problemy. Problemy, które wcześniejnie były znane w takim stopniu. Można je sprowadzić do konieczności zapewnienia coraz to lepszych warunków egzystencji materialnej, podnoszenia jakości życia, a nawet kształtowania właściwego stosunku młodych ludzi do osób starszych .
Coraz liczniejsza grupa osób w wieku dojrzałym odsunięta od aktywności zawodowej oczekuje pomocy i wsparcia społecznego w zaspokajaniu potrzeb edukacyjnych, kulturalnych, uczestnictwa w życiu społecznym, politycznym, aby jak najdłużej podtrzymywać aktywność i samodzielność warunkującą zachowanie zdrowia, niezależności i godności.
Oferta kulturalna dla seniorów w bibliotece – szkolenie w MBP w Ostrowi Mazowieckiej
20 czerwca 2022 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Marii Dąbrowskiej w Ostrowi Mazowieckiej zostało przeprowadzone szkolenie pt. „Oferta kulturalna dla seniorów w bibliotece.”
Celem szkolenia było zapoznanie uczestników z propozycjami działalności kulturalno-edukacyjnej dla seniorów w bibliotece, a także zdobycie i pogłębienie wiedzy w zakresie potrzeb i oczekiwań seniorów wobec instytucji kultury.
W trakcie szkolenia próbowaliśmy odpowiedzieć na pytania:
- Kim są seniorzy?
- Jakie są stereotypy w myśleniu o seniorach?
- Co biblioteki mogą seniorom zaproponować?
Większość osób starszych nie pracuje i nie uczy się, dlatego też takim najbardziej przyjaznym miejscem do poznawania nowych form aktywizacji twórczej, edukacji w zakresie obsługi nowych mediów, czy integracji międzypokoleniowej może być biblioteka.
Biblioteki to jedyne z niewielu miejsc, gdzie w bezpiecznych warunkach seniorzy mogą poznać swoją wartość jako konsultanci lub twórcy. Biblioteki oferują także możliwość realizacji potrzeby niesienia pomocy innym. Mogą także stać się przestrzenią ułatwiającą znalezienie wspólnego języka z młodszym pokoleniem.
Bierne i aktywne uczestnictwo w kulturze
W trakcie pierwszej części szkolenia przedstawiłam uczestnikom tematykę zajęć. Najpierw przekazałam podstawowe informacje dotyczące procesów starzenia się społeczeństwa i zróżnicowania grupy seniorów. Następnie zwróciłam uwagę na instytucjonalne, systemowe, społeczne i kulturowe bariery stojące przed osobami starszymi. Omawiając te bariery skupiliśmy się na kontekście instytucji, w której pracują uczestnicy.
Podczas szkolenia podkreśliłam kwestię rozróżnienia uczestnictwa seniorów w kulturze na bierne i konsumpcyjne oraz aktywne i czynne. Ta pierwsza forma to czerpanie z istniejącej oferty biblioteki. Drugie z kolri odnosi się do form uczestnictwa tworzonych przez samych seniorów. Przykładowo są to: sekcje rękodzieła, zespoły artystyczne, wolontariat seniorów.
Zasady planowania oferty kulturalnej dla seniorów
W drugiej części szkolenia zapoznałam uczestników z zasadami planowania oferty kulturalnej dla seniorów oraz wskazałam rekomendowane kierunki działań.
Spośród zaproponowanych działań kulturalnych dla seniorów przedstawiłam ofertę działań międzypokoleniowych. Znalazły się tutaj działania dotyczące wymiany umiejętności, działania wokół kulinariów, działania związane z zielenią w mieście, pracę z pamięcią i wspomnieniami, czy też działania przygotowujące młodsze pokolenia do kontaktu z osobami starszymi.
Zwróciłam także uwagę na jeden ze sprawdzonych modeli działania – wolontariat osób starszych. Jest to sprawdzona forma i narzędzie budowania i wspierania sprawczości seniorów. W tym modelu działania wolontariackie mają charakter wzmacniający.
Wśród wielu przykładów działań aktywizujących seniorów w bibliotece przedstawiłam ofertę warsztatów biblioterapeutycznych, a także zajęć z treningów pamięci i koncentracji uwagi, które są w stałej propozycji biblioteki, w której pracuję.
PRZECZYTAJ RELACJĘ ZE SZKOLENIA „Neurobik – trening pamięci i koncentracji uwagi dla seniorów” ➔
Szkolenia to okazja do wymiany doświadczeń
W trakcie szkolenia uczestnicy wypowiadali się także na temat swoich doświadczeń w pracy z seniorami w bibliotece. Następnie wspólnie dyskutowaliśmy na temat możliwości wdrożenia gotowych, sprawdzonych rozwiązań w pracy z osobami starszymi tworząc propozycje mające zachęcić seniorów do wszechstronnej aktywności i wpływające na poprawę jakości ich życia. Zwróciłam także uwagę na problem z dotarciem do informacji o ofercie kulturalnej i łączenie ogłoszeń internetowych z tradycyjną formą – drukowaniem ulotek, plakatów.
Szkolenie zakończyło się wypełnieniem przez każdego uczestnika przykładowej karty planowania oferty dla seniorów w bibliotece. Podsumowaliśmy pracę z grupą, wymieniliśmy się informacjami zwrotnymi. Na sam koniec szkolenia uczestniczy otrzymali certyfikaty.
