W związku z ochroną konsumentów przed nadmiernym wzrostem cen energii elektrycznej rząd wprowadził obowiązek ograniczenia zużycia prądu. Dotyczy on również instytucji kultury, w tym bibliotek. Nowe zasady będą obowiązywać już od grudnia 2022 roku. O szczegółach pisaliśmy pod koniec października. Wtedy też odbyło się bezpłatne webinarium „Nowe regulacje dotyczące zużycia energii elektrycznej w instytucjach kultury”, w którym udział wzięło ponad 500 uczestników. W trakcie spotkania pojawiło się wiele pytań i wątpliwości dotyczących nowych regulacji i obowiązku zmniejszenia zużycia prądu w instytucjach kultury. Prezentujemy odpowiedzi na te pytania, które pojawiały się najczęściej.
Ograniczenie zużycia prądu w instytucjach kultury. PROBLEM: Brak informacji o zużyciu prądu
W trakcie webinarium pojawiły się liczne pytania o sytuację, kiedy instytucja sama nie ponosi kosztów energii elektrycznej, ponieważ mieści się w szkole, innej instytucji lub współdzieli nieruchomość. Ustawa nie precyzuje takiej sytuacji oraz nie uwzględniono w niej odstępstw. Ustawa dotyczy m.in. państwowych i samorządowych instytucji kultury bez względu na to, gdzie one się mieszczą.
W ustawie nie ma mowy o tym, kto jest głównym odbiorcą energii, ale o konieczności zmniejszenia zużycia energii elektrycznej przez instytucje. Chcielibyśmy tutaj podkreślić, że w tej ustawie nie chodzi o zmniejszenie kosztów energii elektrycznej (to będzie regulowała osobna ustawa), ale o rzeczywiste zmniejszenie zużycia. Naszym zdaniem najbezpieczniejszym rozwiązaniem byłoby zamontowanie podliczników. W niektórych przypadkach na rachunku od zarządcy nieruchomości może być wykazane zużycie energii – rekomendujemy sprawdzenie, czy nie otrzymujecie Państwo takiego rozliczenia lub czy nie możecie o takie rozliczenie zawnioskować. Niezależnie od sytuacji, należałoby wykonać działania mające na celu określenie ilości zużywanej energii elektrycznej oraz wykazanie podjętych kroków w celu zmniejszenia zużycia.
- Jak spisywać dane z licznika odczytywanego zdalnie?
Należy podejść do licznika i sprawdzić stan na wyświetlaczu. W razie problemów wyszukać w internecie instrukcję użytkowania tego modelu licznika lub zapytać elektryka. Przy licznikach odczytywanych zdalnie powinniście mieć także Państwo odczyty w swoim panelu na stronie dystrybutora energii elektrycznej.
- Co w sytuacji, kiedy liczniki są zaplombowane lub nie mamy do nich dostępu?
Należy sprawdzać stan liczników przez okienko, a w wypadku braku takowego – należy je wykonać. Trzeba ustalić to z elektrykiem lub zakładem energetycznym – nie wolno samodzielnie naruszać plomb na obudowie liczników lub na samych licznikach.
Ograniczenie zużycia prądu w instytucjach kultury. PROBLEM: jak optymalizować zużycie energii?
- Jak dobrać sprzęt, aby był energooszczędny?
Plan działania w celu doboru sprzętu oraz odpowiedniego przygotowania budynku jest zbyt szerokim i złożonym tematem, aby można było na niego odpowiedzieć w krótkim artykule. Optymalizację wykonujemy zgodnie własną wiedzą lub zatrudniając specjalistów. Całościowo, w szerszym zakresie, zajmują się też tym firmy wykonujące audyty energetyczne budynków, które wykonują certyfikację nieruchomości, lecz ceny są wtedy o wiele wyższe niż sama optymalizacja.
- Jak wygląda stosunek kosztów wymiany do osiągniętych oszczędności w instytucjach, które dokonały wymiany oświetlenia scenicznego etc. na energooszczędne?
Jest to zależne od intensywności użytkowania wymienionych elementów i cen dostawców oraz ceny prądu na przyszły rok. Przy zakontraktowanych przyszłorocznych cenach prądu niektóre elementy oświetlenia scenicznego miały stopę zwrotu z oszczędności około roku. W drastycznych przypadkach podwyżek ceny prądu – nawet krócej.
Przykładowe oszczędności w teatrach:
- inwestycja 52.000PLN – oszczędność roczna 32.000PLN,
- inwestycja 290.700PLN – oszczędność 54.000PLN,
- inwestycja 350.000PLN – oszczędność 100.000PLN,
- inwestycja 38.700PLN – oszczędność 45.000PLN.
Plan optymalizacji i osiągnięte oszczędności zależne są od szczególnej sytuacji danej instytucji, nie da się tego ramowo określić. W każdym przypadku musielibyśmy zapoznać się z tematem w ramach współpracy lub konsultacji – zapraszamy do kontaktu z zespołem portalu ekoinstytucja.pl.
Ograniczenie zużycia prądu w instytucjach kultury. PROBLEM: brak środków finansowych
Zdajemy sobie sprawę z trudnej sytuacji finansowej instytucji kultury. Zachęcamy jednocześnie do weryfikacji swojego sposobu myślenia i podejścia. Na zmiany wprowadzane w 2023 roku można wykorzystać część dotacji podmiotowej, która i tak była zaplanowana na energię elektryczną. W 2023 roku i tak zostaną wydane pieniądze na energię elektryczną (chyba że instytucja planuje zamknięcie się na pewien czas). Zmniejszenie zużycia oznacza zmniejszenie rachunków, a więc z tych środków możecie Państwo zaplanować działania inwestycyjne. Zwracamy uwagę, że przy obecnych cenach prądu część z nich zwróci się w czasie poniżej jednego roku, a więc nie nadwyrężycie Państwo dodatkowo budżetu instytucji. Jak to zrobić? Przede wszystkim należy opracować zakres zmian, konieczny budżet na jego wdrożenie oraz plan oszczędności. Wykonując obliczenia i wykazując skalę oszczędności w porównaniu z wysokością inwestycji oraz czas jej zwrotu, łatwiej będzie Państwu otrzymać dotację. Z taką dokumentacją możecie Państwo aplikować także o dotację celową lub np. do programów MKiDN oraz Instytutu Książki.
Ponadto, nie trzeba wymieniać całości oświetlenia. Konieczny poziom oszczędności energii można osiągnąć, wymieniając tylko część elementów. Wszystko zależy od stopnia użytkowania takiego sprzętu.
Ograniczenie zużycia prądu w instytucjach kultury. PROBLEM: kwestie techniczne
- Elektryk zabronił nam gasić światła, bo dużo ciągną prądu przy zapalaniu.
Należy wymienić źródła światła (np. jarzeniówki) lub przerobić lampy na LED (jest to rozwiązanie tańsze niż wymiana, jeśli elektryk wie, w jaki sposób to zrobić). Różnica w poborach jest bardzo duża. Niektóre typy źródeł światła w trakcie rozruchu wykorzystują 4-5 razy więcej prądu niż w trakcie działania. Czas trwania zwiększonego poboru może trwać od sekundy do parunastu sekund. Oznacza to, że jeżeli wyłączamy światło na więcej czasu proporcjonalnie do zużycia to i tak się opłaca (np. 10 sekund uruchomienia przy 4-krotnym zużyciu energii, to pobór jak przy 40 sekundach działania. Wyłączenie światła na więcej czasu oszczędzi energię elektryczną.)
- Informatyk mówił, że w razie burzy listwa chroni przed spaleniem komputer. W zimie można wyłączać, ale w lecie chyba nie bardzo.
Listwa przepięciowa, której wtyczka wyciągnięta jest z gniazdka elektrycznego, chroni komputer jeszcze lepiej. Listwa to zabezpieczenie w uproszczeniu poziomu trzeciego. Jeśli nie ma w budynku urządzeń ochrony przepięciowej pierwszego i drugiego, to niewielkie szanse, że sama listwa pomoże – chyba że właśnie odłączymy ją z gniazdka.
- Nie ma możliwości zamontowania podliczników, bo sieć i rozkład pomieszczeń nie dają takiej możliwości.
Można zamontować podliczniki na obwody i/lub na gniazdka bezpośrednio.
Ograniczenie zużycia prądu w instytucjach kultury. PROBLEM: kwestie formalne i organizacyjne
- Co z wymaganiami Biblioteki Narodowej, aby biblioteki były otwarte w soboty?
Ustawa nie jest sprzeczna z wymaganiami BN – nikt nie każe Państwu zamykać instytucji, tylko zmniejszyć zużycie prądu. Oczywiście, jeśli wszystkie inne działania optymalizacyjne nie przyniosą koniecznych oszczędności, zamknięcie instytucji w określone dni czy godziny może być jedynym rozwiązaniem. Natomiast nigdzie nie jest napisane, że macie Państwo takie działania podejmować oraz że ewentualne zamykanie instytucji musi odbywać się w weekendy.
- Normy oświetleniowe
Dalej są, można manewrować w nich, doświetlać stanowiska pracy mniejszymi lampkami energooszczędnymi zamiast oświetlać mocno całe pomieszczenie tam, gdzie przepisy na to pozwalają. Trzeba być w zgodzie z prawem w zakresie więcej niż jednej ustawy.
- Kary mają być nakładane na instytucję czy na kierownika jednostki?
Kary administracyjne nakładane są, co do zasady, na jednostkę organizacyjną. Natomiast zgodnie z ustawą o prowadzeniu działalności kulturalnej to dyrektor instytucji nią zarządza (w tym także sprawuje kontrolę zarządczą) – wobec czego niedochowanie należytej staranności może być podstawą do pociągnięcia osób zarządzających do odpowiedzialności służbowej.
- Czy jeśli wprowadzamy pracę zdalną, to potrzebne jest do tego zarządzenie?
Jeśli Państwa regulaminy wewnętrzne (organizacyjny lub pracy) nie regulują tej kwestii, to tak, konieczne będzie zarządzenie wprowadzające taką formę pracy.
