Z okazji Tygodnia Bibliotek 2021 zaprosiliśmy bibliotekarki i bibliotekarzy do udziału w specjalnym webinarium, podczas którego wspólnie z trenerami Good Books – Gabrielą Kwartą i Łukaszem Braunem – odwiedziliśmy wybrane książnice z różnych kontynentów. Łączyło je jedno: każda z nich jest na swój sposób NAJ, wyjątkowa i szczególna.
Naszą opowieść o wyjątkowych bibliotekach z całego świata warto rozpocząć od tych, których historia sięga czasów najdawniejszych. Zacznijmy więc od początku…”
Historia bibliotek jest starsza niż historia książek. Jedną z pierwszych, o których wiemy, była biblioteka w Niniwie. Mieściła się w pałacu asyryjskiego władcy Aszurbanipala. Zgromadzono w niej dziesiątki tysięcy glinianych tabliczek zapisanych pismem klinowym. Jednak chyba najsłynniejszą czasów starożytnych, która dziś pełni rolę symbolu wiedzy i kultury, jest Biblioteka Aleksandryjska. Jej zniszczenie przypisuje się Juliuszowi Cezarowi, choć upadek tego starożytnego centrum nauki był raczej powolnym procesem, który trwał przez wieki. Idea odbudowania starej biblioteki narodziła się w 1974 r. z inicjatywy Egiptu, przy wsparciu UNESCO. Tam, gdzie (jak podejrzewają badacze) stałą niegdyś Biblioteka Aleksandryjska, powstała Bibliotheca Alexandrina. Kształt 11-poziomowej biblioteki przypomina wielki przechylony bęben. Fasada, wykonana z szarego asuańskiego granitu, jest ozdobiona żłobieniami przedstawiającymi litery ze 120 różnych alfabetów. Jest to niewątpliwie jedna z bibliotek o najdłuższej historii, która sięga czasów starożytnych.
W Afryce Północnej znajduje się również najstarsza zachowana biblioteka uniwersytecka. Pochodzi z IX w. i jest częścią meczetu i uniwersytetu o tej samej nazwie – Al-Karawijjin. Mieści się w średniowiecznej medinie Fezu w Maroku. Nazwa biblioteki pochodzi od położonego w Tunezji miasta Kairuan, skąd miała pochodzić fundatorka zarówno świątyni, jak i uniwersytetu – Fatima. W zbiorach tamtejszej biblioteki znajduje się ponad 4 tys. ksiąg i rękopisów, w tym spisane na zwierzęcej skórze za pomocą pisma kufickiego wydanie Koranu z IX w. (pismo kufickie to jedna z najstarszych form kaligrafii arabskiej wywodząca się z Mezopotamii). Wyjątkowo cenna jest również najstarsza znana kolekcja hadisów (są to opowieści o życiu i czynach proroka Mahometa). Biblioteka w Fezie przeszła gruntowną renowację, za którą byłą odpowiedzialna kanadyjsko-marokańska architektka Aziza Chaouni. Jako ciekawostkę warto wspomnieć, że kiedyś najcenniejsze zbiory ukryte były za drzwiami z 4 zamkami, do których klucze posiadały 4 osoby. Dziś historyczne zamki zastąpił 4-cyfrowy kod.
Historia historią, a jakie są najnowocześniejsze biblioteki? Sprawdźmy jakie budynki miały swoje otwarcie w ostatnich latach. Niektóre z nich wyglądają naprawdę imponująco!”
Nowoczesne biblioteki to już nie tylko „książnice”, to prawdziwe centra kultury i miejsca spotkań lokalnej społeczności! Spójrzmy na przykład na bibliotekę Tūranga w Nowej Zelandii. Została otwarta w 2018 roku w mieście Christchurch, które liczy 380 tys. mieszkańców. Już sama nazwa wskazuje na tolerancję i otwartość instytucji! Bowiem Tūranga to słowo z języka maoryskiego, którym posługuje się zaledwie kilkanaście procent tamtejszej ludności. Oznacza „korzenie, fundament”. Również wewnątrz budynku elementy wystroju nawiązują do rdzennej kultury, chociaż przestrzenność i minimalizm to już współczesny design.A oferta? Skierowana do wszystkich grup odbiorców i bardzo spersonalizowana. Jest na przykład półka z książkami, które mają przygotować dzieci do narodzin młodszego rodzeństwa. Jest pokój, w którym najmłodsze dzieci mogą czytać żywym pieskom, aby nabrać wprawy w czytaniu. A dla dorosłych – usługa „book a librarian”, która oznacza, że mogą umówić się na prywatną rozmowę z wybranym bibliotekarzem w temacie swojej pracy, rozwoju lub jakiegokolwiek innego problemu.
Ci, którzy obserwują nasz projekt „Na Północ. Literatura Skandynawska” na pewno z łatwością rozpoznali inną współczesną bibliotekę, Deichman Bjørvika w Oslo, w Norwegii. W trakcie jej otwarcia w 2020 roku opisywaliśmy już jej wspaniałą architekturę oraz wyjątkową ofertę. Przypomnę: są tam dostępne drukarki 3D, okulary VR, maszyny do szycia, instrumenty muzyczne, pokoje do nagrywania podcastów i oglądania filmów i dużo zakątków, które pozwalają czytać w ciszy i spokoju. Oczywiście książki też tutaj są! Dokładnie 450.000 książek. Wszystko to mieści się na 6 kondygnacjach, na 13.500 metrach kwadratowych. Kliknij tutaj, aby przeczytać cały artykuł.
Podczas podróży przez 7 kontynentów śladem NAJ-bibliotek z całego świata trafiliśmy także w rejony egzotyczne i trudno dostępne. W takich miejscach jak np. w zachodniej Kolumbii czy w pustynnych rejonach Etiopii, to nie czytelnicy docierają do biblioteki, ale odwrotnie…”
„Biblioburro” to inicjatywa kolumbijskiego nauczyciela Louisa Soriano. W wolnym tłumaczeniu z hiszpańskiego oznacza to „oślą bibliotekę”. Nauczyciel miał w domu dwa bezrobotne osły, Alfę i Beto. Postanowił więc dać im pracę – co weekend ładuje na osła książki, składany stolik (który po złożeniu pełni rolę banera reklamowego) i pokonuje od kilku do kilkunastu kilometrów do okolicznych wiosek. W ten sposób dotarł z książkami do tysięcy dzieci, które inaczej nie miałyby możliwości odrobienia zadań domowych, ani opanowania sztuki czytania. O Biblioburro program nakręciło m.in. BBC. Za sprawą medialnego rozgłosu podobne „biblioteki” zaczęły działać na innych kontynentach. Stało się tak np. w Afryce (Kenia, Etiopia) oraz w Azji (Pakistan). Z tą różnicą, że na tamtych piaszczystych terenach transport książkom zapewniają… wielbłądy.
Nie zapominajmy o Europie! Również tutaj są wyjątkowe biblioteki.”
Na pewno kiedyś zastanawialiście się jakie tajemnice może kryć Biblioteka Watykańska, która znajduje się pod Bazyliką Św. Piotra! To miejsce od wieków rozpala wyobraźnię naukowców, teologów i sceptyków. Istnieje kilka materiałów wideo, które pokazują 14 km półek, na których stoją zgrabnie poukładane i zapakowane w papier dokumenty papieży i dygnitarzy kościelnych. W Apostolskim Archiwum Watykańskim przechowywane jest 150.000 pozycji. Dodatkowo biblioteka
przechowuje 75.000 manuskryptów i ponad 1,1 miliona drukowanych książek, w tym 8.500 inkunabułów. Są one dostępne dla każdego, kto potwierdzi swoje kwalifikacje i uzasadni cel wizyty. Sami bibliotekarze, na pytanie o to czy poznaliśmy już wszystkie skarby biblioteki uśmiechają się tajemniczo i odpowiadają wymijająco: „Jest tutaj tak wiele ksiąg, że jeden człowiek nie dałby rady ich przewertować…”
Ciekawe? To tylko przedsmak tego, co szykujemy na koniec czerwca!
Udaj się z nami w fascynującą podróż śladem wyjątkowych książnic już 26 czerwca o godz. 10:00! Zarejestruj się na szkolenie i dołącz do wydarzenia na Facebooku.
LINK DO ZAPISÓW: https://naj-biblioteki.konfeo.com/pl/groups
