W dzisiejszych czasach coraz trudniej odnaleźć się nam w gąszczu medialnych treści. Każdy z nas może paść ofiarą fake newsów – czyli nieprawdziwych lub zmanipulowanych informacji.
Fake newsy – webinarium dla bibliotekarzy
22 marca 2022 r. miałam przyjemność poprowadzić webinar dla bibliotekarzy poświęcony tematyce fałszywych informacji pt. „Fake newsy. Czym są, jak się przed nimi bronić i skąd czerpać rzetelne informacje w Internecie”. Zależało mi nie tylko na przekazaniu podstawowej wiedzy związanej z rozpoznawaniem i weryfikowaniem fake newsów, ale także ukazaniu kontekstów psychologicznych i socjologicznych, które sprawiają, że odbiorcy informacji są tak podatni na manipulacje i oszustwa informacyjne.
Deep fake, czyli fake newsy idealne?
Deep fake to angielskie określenie nowoczesnych technik obróbki obrazu, które wykorzystują algorytmy sztucznej inteligencji, aby tworzyć hiper-realistyczne imitacje m.in. ludzkich twarzy. Jak skuteczna jest ta technologia można przekonać się wchodząc na stronęwww.thispersondoesnotexist.com („Ta osoba nie istnieje”). Specjalny algorytm wykorzystuje tzw. „:głębokie uczenie się”, aby wytwarzać realistyczne przedstawienia ludzkich twarzy. Technologia ta może być wykorzystana nie tylko w przypadku zdjęć, ale także nagrań wideo.
Nie musisz być specjalistą, by bronić się przed fałszywymi informacjami!
Całe szczęście w walce z fałszywymi informacjami nie jesteśmy bezbronni. Zanim odpowiemy na pytanie, jak się przed nimi chronić, warto odpowiedzieć sobie na pytanie, czym właściwie jest „fake news”? Okazuje się, że określenie to dotyczy przynajmniej kilku zjawisk. Fake newsy są to:
- informacje nieprawdziwe
- selektywne, wyrwane z kontekstu fakty
- manipulacja cytatem
W dobie internetu nieprawdziwe informacje są szczególnie niebezpiecznie, ponieważ są powielane przez użytkowników i rozprzestrzeniają się w błyskawicznym tempie. To sprawia, że w natłoku wiadomości trudno odróżnić te rzetelne od szkodliwych. W jaki zatem sposób odróżnić prawdę od fałszu lub manipulacji? Stykając się z wiadomością warto zadać sobie kilka kontrolnych pytań:
- Czy coś wzbudza moje podejrzenia? Zastanów się nad swoimi odczuciami.
- Czy informacja zawiera fakty, czy opinie? Czy nie jest zbyt emocjonalna?
- Gdzie jeszcze pojawiła się ta informacja? Z jakiego źródła pochodzi?
- Czy mam zaufanie do tego źródła? Weryfikujemy: autora (profil udostępniający) i stronę www.
W weryfikacji informacji mogą nam pomóc również strony internetowe, np. www.fakenews.pl oraz fakehunter.pap.pl.
Jeśli nie masz masz pewności, że informacja jest wiarygodna – nie podawaj (nie udostępniaj) jej dalej, ani nie komentuj! Pamiętaj, że jeśli znajdziesz fałszywkę lub manipulację, możesz to zgłosić, np. przez stronę https://demagog.org.pl/zglos-do-weryfikacji/ lub pisząc na adres: informacje@nask.pl.
Zagraj w mobilną grę pt. „W labiryncie newsów i fake newsów” stworzoną w ActionTrack!
“W labiryncie newsów i fake newsów” – gra mobilna z nagrodami!
Dowiedz się więcej o fake newsach i bezpieczeństwie w sieci!
Wśród szkoleń Good Books znajdują się między innymi następujące tematy z tego zakresu:
- Bezpieczeństwo w sieci – 15 podstawowych zasad
- Kształtowanie zdrowych nawyków i modelowanie bezpiecznych zachowań w sieci – warsztat
dla rodziców i bibliotekarzy - Fake newsy w bibliotece: jak przed nimi się obronić i nauczyć się myśleć krytycznie? Wyszukiwanie rzetelnych źródeł informacji i factchecking
