W Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Raciborzu 14 lutego odbyło się szkolenie na temat nauki obywatelskiej zwanej też społeczną (citizen science). Pracownicy bibliotek i arboretum mieli okazję spotkać się na szkoleniu Good Books i porozmawiać o wspólnych działaniach. O badaniach, które mogą przyczynić się do rozwoju instytucji oraz całej lokalnej społeczności.
Citizen science, czyli nauka obywatelska – co to?
Nauka obywatelska (ang. citizen science) to rodzaj badań polegający na zbieraniu obserwacji (danych) przez uczestników projektu – wolontariuszy oraz zawodowych badaczy. Wolontariusze we współpracy z instytucją naukową nadzorującą określone badania, tworzą powszechnie dostępne bazy danych. W takim rozumieniu nauka obywatelska może być uznana za luźno powiązaną składową Otwartej Nauki.
Nauka obywatelska to także forma edukacji naukowej (prowadzona przez szkoły, muzea, biblioteki), forma współpracy w badaniach naukowych. Wolontariusze stanowią bezpłatne wsparcie kadrowe nauki, niekiedy nawet finansując badania; to tzw. crowdfunding. Citizen science to także pewna forma ruchu społecznego, stanowiącego nowy wymiar budowy społeczeństwa obywatelskiego. Zwiększa on zaangażowanie w projekty lokalne, działanie na rzecz ochrony środowiska, badanie poziomu zanieczyszczeń powietrza w najbliższej okolicy itd.
Jakie działania podejmować?
Nauka obywatelska może przyjmować różne formy: badań naukowych, w których wolontariusze współpracują z badaczami zawodowymi, jest formą edukacji naukowej, współpracy w badaniach naukowych, to także nowy wymiar budowy społeczeństwa obywatelskiego. Polega na zbieraniu obserwacji przez uczestników projektu, którzy za pomocą internetu i instytucji naukowej tworzą powszechnie dostępną bazę danych.
Po raz pierwszy określenie „nauka obywatelska” użyło dwóch fizyków amerykańskich Joël Primack i Frank von Hippel w 1974. A jednocześnie za pierwszy wynalazek amatora uważa się puszkę konserwową wymyśloną przez Nicholasa Apperta w 1795 roku. Nawet Karol Darwin byłby dziś uznany za wolontariusza bo nie współpracował z żadnym uniwersytetem.
Szkolenie – czego można się było dowiedzieć?
Nauka obywatelska to głównie tematyka przyrodnicza: rośliny, zwierzęta i astronomia. Jedynie 11% projektów nauki obywatelskiej odnosi się do humanistyki. W czasie szkolenia uczestnicy mogli poznać polskie przykłady humanistycznej nauki obywatelskiej w której może wziąć udział społeczność lokalna. Analizowali w jakich sytuacjach i do jakich odbiorców można dotrzeć z propozycją uczestnictwa w projektach humanistycznych.
W kolejnej części poznawaliśmy aplikacje do zbierania danych przyrodniczych i zastanawialiśmy się jak je mogą wykorzystać różne organizacje przy wspólnych przedsięwzięciach jak pikniki, festyny. To akcje, w których gry terenowe łączące historię i przyrodę mogą być dużą atrakcją, a aplikacje takie jak iNaturalist mogą pomóc organizatorom.
Oddzielnie omawialiśmy wyszukiwarki projektów nauki obywatelskiej, a na koniec dyskutowaliśmy nad użyciem narzędzi cyfrowych w pracy z młodzieżą oraz w wyciąganiu hobbystów w każdym wieku z domu.
Chcesz organizować projekty z lokalną społecznością? Pozyskaj środki finansowe z programu Kultura-Interwencje 2023!
Cytując regulamin programu Kultura-Interwencje 2023, celem programu dotacyjnego jest:
„tworzenie warunków dla wzmacniania tożsamości i uczestnictwa w kulturze na poziomie regionalnym, lokalnym i krajowym, a także upamiętniania polskiego dziedzictwa historycznego poprzez finansowe wsparcie realizacji projektów upowszechniających dorobek kultury i zwiększających obecność kultury w życiu społecznym.”
Program jest skierowany przede wszystkim do samorządowych instytucji kultury oraz organizacji pozarządowych.
Możesz uzyskać dofinansowanie na:
- kursy, szkolenia, warsztaty;
- spotkania i konferencje
- rekonstrukcje historyczne, upamiętnianie postaci i wydarzeń;
- działania edukacyjno-animacyjne włączające społeczność w działania twórcze.
Z nagrania webinarium:
- zapoznasz się z najważniejszymi zapisami regulaminu,
- dowiesz się, jakie działania otrzymują największą ilość punktów,
- zobaczysz, którym instytucjom udało się zdobyć dofinansowanie w zeszłych latach i jakie projekty realizowały,
- poznasz nasze pomysły na działania w ramach programu!
Chcesz dowiedzieć się więcej? Zorganizuj szkolenie „Citizen science – większa aktywność społeczności lokalnej przez zaangażowanie w naukę” w swojej instytucji!
