Ukraińcy w bibliotece w Szczecinie
Szacuje się, że w Szczecinie mieszka około 30 tysięcy Ukraińców, którzy stanowią pokaźną grupę potencjalnych, nowych użytkowników biblioteki. Sam Szczecin liczy około 404 tysięcy mieszkańców, co oznacza, że co trzynasta osoba pochodzi z Ukrainy.
Co łączy, a co różni te dwie grupy odbiorców? Czego obawiają się Ukraińcy mieszkający w Polsce? Jakie są ich pragnienia, a czego unikają? I co najważniejsze – jak ta wiedza może pomóc bibliotekarzom w tworzeniu oferty dla nowych czytelników zza b wschodniej granicy? Takie tematy poruszyliśmy na szkoleniu w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Szczecinie.
Podobieństwa kulturowe: Ukraińcy i Polacy
Ukraińców i Polaków łączy bardzo wiele. Zaczynając od wartości rodzinnych, pracowitości, pragnienia lepszego życia i umiłowaniu tradycji, a na jedzeniu ziemniaków ze schabowym i miłości do piłki nożnej kończąc. Nawet języki podobne są ze sobą aż w 70%. Przykładowo – języki polski i rosyjski pokrywają się tylko w 30%. Sporo Polaków dobrze rozumie rosyjski dzięki temu, że uczyli się tego języka w szkole.
Interesująca jest historia schizofrenii językowej na Ukrainie. Rusyfikacja kraju zaczęła się już w XVIII wieku i trwała w pewnym stopniu do niedawna. 25 kwietnia 2019 roku wyszła ustawa mówiąca o tym, że tylko język ukraiński jest oficjalnym językiem państwowym i urzędowym, co jest ogromnym, wyczekiwanym od dawna, sukcesem dla Ukrainy.
Test “na polskość”
Uczestnicy szkolenia dowiedzieli się, jakie dokumenty uprawniają Ukraińców do przebywania w Polsce (m.in. Karta Pobytu oraz wiza), a także o procedurze zdobycia Karty Polaka. W ramach przedstawienia wszystkich zasad przeprowadziliśmy eksperyment: polscy bibliotekarze ze Szczecina musieli przejść przykładowy egzamin na Kartę Polaka. Uczestnicy dostali po 10 otwartych pytań, głównie z historii Polski, której uczy się w gimnazjach i liceach. Oficjalna lista z pytaniami na prawdziwy egzamin “na polskość” nie istnieje. Przykładowe zagadnienia można pozbierać z różnych forów w Internecie, ponieważ internauci sami dzielą się doświadczeniami po rozmowie z konsulem oraz pytaniami, które zostały im zadane. Wniosek jest taki, że tylko część bibliotekarzy zdałaby taki egzamin na “bycie prawdziwym Polakiem”.
Oferta dla przyjaciół ze Wschodu
Na Ukraińców w Polsce czeka wiele wyzwań – od problemów z załatwieniem formalności, po pokonanie barier mentalnych. Biblioteka jest odpowiednim miejscem, aby wspomóc proces asymilacji. Przyjmując odpowiedni plan działania i wyznaczając strategię marketingową, można to osiągnąć.
Ukraińcy są grupą czytającą – w zeszłym roku prawie 50% ankietowanych przeczytało od 2 do 10 książek w ciągu roku. Polskich bibliotekarzy i potencjalnych czytelników z Ukrainy łączą podobne oczekiwania: biblioteka chciałaby zachęcić do odwiedzin, a migranci – przyjść i wypożyczyć. Ci ostatni muszą jednak wiedzieć, że są mile widziani i zapraszani. Jak się mogą o tym dowiedzieć?
- regularnie widząc posty napisane cyrylicą na Facebooku;
- kiedy natkną się na ofertę w swoim języku;
- jeżeli się upewnią, że w bibliotece otrzymają pomoc przy wypełnianiu dokumentów;
- kiedy dowiedzą się, że formularze oraz regulamin są pisane cyrylicą;
- gry odkryją, że w bibliotece jest półka z nowoczesną literaturą po ukraińsku lub po rosyjsku;
- kiedy biblioteka ich zachęci przyjść na kurs języka polskiego;
- jeżeli biblioteka zorganizuje wieczór integracyjny multikulturowy;
- kiedy biblioteka zrobi warsztaty multikulturowe, zachęcające Ukraińców do przyjścia.
Sposobów na zaangażowanie Ukraińców chcących odwiedzić polską bibliotekę jest dużo. Uniwersalnym i najlepszym jest zwykła ludzka rozmowa, pełna zainteresowania i chęci do działania. Należy pamiętać o tym, żeby docierać ze swoją ofertą do odpowiednich miejsc – takich, gdzie Ukraińców jest najwięcej: transport publiczny, dworzec kolejowy, lotnisko, sklepy typu “Ukrainoczka” na alei Niepodległości 4, miejsca kulturalne, gdzie zbiera się dużo Ukraińców.
